STRONA GŁÓWNA / AKTUALNOŚCI / ZAKOŃCZENIE KONSERWACJI 20 VOL. ACT ADMINISTRATORALIÓW ZE ZBIORÓW ARCHIWUM KURII METROPOLITALNEJ W KRAKOWIE

Zakończenie konserwacji 20 vol. Act Administratoraliów ze zbiorów Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie



W 2020 roku Archidiecezja Krakowska zrealizowała zadanie pn. „Konserwacja 20 woluminów Act Administratoraliów ze zbiorów Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie”, współfinansowane z dotacji przyznanej przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

 

W ramach zadania wykonana została konserwacja 20 kodeksów rękopiśmiennych, powstałych w latach 1535-1703. To najstarsza część zbioru Act Administratoraliów, obejmującego księgi czynności administratorów diecezji. Zbiór ten jest integralną częścią Działu staropolskiego, stanowiącego najstarszą część zasobu Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie. Akta Administratoralia, prowadzone w okresach wakatów na stolicy biskupstwa krakowskiego, stanowią uzupełnienie dwóch największych zespołów w tym dziale: Act Episcopaliów (akt czynności biskupów) i Act Officialiów (akt oficjalatu i wikariatu krakowskiego). Cały zbiór Act Administratoraliów liczy 29 j.a. Ich wyodrębnienie jest wynikiem obowiązującego na przestrzeni dziejów prawa, że wraz ze śmiercią czy translacją biskupa kończyło się urzędowanie kurii i konsystorza, a władzę w diecezji tymczasowo przejmował wikariusz kapitulny, zwany w Polsce administratorem. Przekłada się to na wagę zbioru, gdyż dopiero dzięki zawartym w tych archiwaliach informacjom mamy pełny obraz dziejów diecezji krakowskiej.

Zakonserwowane Akta Administratoralia (20 j.a.) to atramentowe rękopisy w formie kodeksów, spisywane na papierze ręcznie czerpanym. Oprawy tych ksiąg to najczęściej okładziny drewniane obleczone skórą, większość z bogatymi tłoczeniami i częściowo zachowanymi zapinkami mosiężnymi. Niektóre oprawy mają okładziny tekturowe i obleczenie papierowe (półskórek). Księgi te były intensywnie używane. Uszkodzenia mechaniczne kart, liczne zabrudzenia, degradacja skóry, ubytki obleczenia, uszkodzona konstrukcja, uszkodzone okładziny – to powtarzające się zniszczenia, świadczące o tym, że księgi należały do najbardziej „zaczytanej” cześć zbiorów Archiwum Kurii Metropolitalnej.

Naszą uwagę przykuł jeden z tomów (AAdm. 14), który ze względu na szczególnie intensywną działalność owadów posiadał znacznie zniszczoną oprawę. Ubytek XVII-wiecznej, drewnianej okładziny to właśnie efekt żerowania tych organizmów, które utworzyły w drewnie gęste korytarze. Podczas prac konserwatorskich konieczny był demontaż tej części zabytkowej oprawy. Odjęta okładzina została wzmocniona, a zniszczony fragment drewna wymieniony. Nowy element został wcześniej odpowiednio sfazowany, a na jego krawędziach przygotowano otwory do montażu zwięzów księgi. Tak wzmocnioną deskę zamontowano i obciągnięto zakonserwowaną skórą oryginalnego, zabytkowego obleczenia. W galerii poniżej prezentujemy zdjęcia tego woluminu przed, po oraz w trakcie wyżej opisanych prac.

Wszystkie zakonserwowane w ramach zadania Acta Administratoralia docelowo zostaną poddane digitalizacji i będą dostępne w formie cyfrowej w ramach projektu Cyfrowe Archiwum Archidiecezji Krakowskiej, współrealizowanego z Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II w Krakowie.

Galeria

ZOBACZ TAKŻE