STRONA GŁÓWNA / AKTUALNOŚCI / KONTYNUACJA KONSERWACJI NAJCENNIEJSZYCH ARCHIWALIÓW ZE ZBIORÓW ARCHIWUM ARCHIDIECEZJI KRAKOWSKIEJ

Kontynuacja konserwacji najcenniejszych archiwaliów ze zbiorów Archiwum Archidiecezji Krakowskiej

W 2016 roku w ramach zadania zakonserwowano 55 tomów rękopiśmiennych, składających się na najstarszy i najważniejszy zbiór archiwaliów przechowywanych w Archiwum Kurii Metropolitalnej - Akta Officialia i Episcopalia Archidiecezji Krakowskiej (1410-1797).



W 2016 roku w ramach zadania zakonserwowano 55 tomów rękopiśmiennych, składających się na najstarszy i najważniejszy zbiór archiwaliów przechowywanych w Archiwum Kurii Metropolitalnej – Akta Officialia i Episcopalia Archidiecezji Krakowskiej (1410-1797).

Akta Officialia Archidiecezji Krakowskiej (spisywane w latach 1410-1796) to rękopiśmienne akta sądowe oficjała, czyli osoby stojącej na czele sądu biskupiego. W dawnych wiekach „officialat” spełniał funkcję kancelarii biskupiej. Zajmował się w imieniu biskupa, zarówno sprawami sądowymi, jak i administracyjnymi. Pomagał biskupowi w zarządzaniu diecezją. W tych rękopiśmiennych dokumentach (zszywanych później w kolejne roczniki) zostały uwiecznione bardzo różnorodne sprawy: potwierdzenia stawienia się na rozprawę, ustanowienie pełnomocników stron procesowych, zobowiązania zwrotu pożyczki itp. Tym samym odnajdujemy w tych archiwaliach nazwiska, osoby, nazwy miejscowości, parafii, czy dekanatów, ale także opis sporów, roszczeń, zobowiązań – cały obraz emocji z czasów Rzeczpospolitej Obojga Narodów.

Akta Episcopalia Archidiecezji Krakowskiej (z lat 1466-1797) to inaczej akta czynności biskupów krakowskich. Pojawiły się w kancelarii biskupiej w połowie XV wieku i wyparły dokument. Miejsce dokumentu zajęła księga wpisów. Najpierw nazywano ją metryką, potem zaczęto używać nazwy „akta episcopalia”. Powstawały w ten sposób, że najpierw notariusz prowadził brudnopis, zwany także protokołem. Po roku z brudnopisu, czyli protokołu, przepisywano jego treść do czystopisu, czyli indukty. Zanim do tego doszło kanclerz przeglądał protokół i dokonywał selekcji który materiał trafi do czystopisu. Indukty początkowo spisywano na luźnych składkach, dopiero potem łączono w księgę i oprawiano.  Na karcie tytułowej każdej z ksiąg widnieje nazwisko aktualnego biskupa, określenie zawartych w księdze spraw i daty ramowe. Sprawy spisywano w porządku chronologicznym. Były to wydarzenia istotne dla funkcjonowania całej diecezji: erekcje nowych parafii, pozwolenia na budowę, decyzje personalne, cenzura ksiąg, porządek wizytacji biskupich, informacje o przebiegu Synodu Diecezjalnego, ale także sprawy sądowe, które rozpatrywane były bezpośrednio przez biskupa a nie przez oficjała. Spisywane przez cztery wieki (od początku XV do końca XVIII) Acta Officialia i Episcopalia Archidiecezji Krakowskiej to kompletne „brudnopisy” (protokoły), jak i „czystopisy” (indukty) poszczególnych roczników. W tym kontekście krakowskie Akta to teksty źródłowe fundamentalne dla poznania historii Rzeczpospolitej Obojga Narodów. ​

Zadanie dofinansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

ZOBACZ TAKŻE